W Polsce woda dostarczana do mieszkańców siecią przez przedsiębiorstwa wodociągowe musi spełniać wymagania określone w:
- Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia
- Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady Europy (UE) 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
Co ciekawe niektóre normy polskie są ostrzejsze niż unijne.
Oba akty prawne określają wymagania dotyczące jakości wody pod względem bakteriologicznym, fizykochemicznym i organoleptycznym. Dotyczą one zarówno zimnej jak i ciepłej. Firmy wodociągowe odpowiadają za dostarczanie wody zimnej i to jej jakość stale monitorują.
Punkty monitoringu jakości wody ustalane są przez przedsiębiorstwo wodociągowe w porozumieniu z właściwym państwowym powiatowym lub państwowym granicznym inspektorem sanitarnym. Wybierane są w taki sposób, by ich rozmieszczenie na terenie danego miasta lub gminy było reprezentatywne dla całego obszaru zaopatrzenia. Z uwagi na to, że woda jest produktem nietrwałym i jej jakość może ulegać zmianie, muszą być to punkty łatwo dostępne do pobrania próbek do badania i często używane, by nie dochodziło w nich do stania wody przez dłuży czas.
Firmy wodociągowe odpowiadają za jakość wody w sieci. Oznacza to, że punktem, w którym woda musi spełniać określone wymagania jest punkt czerpalny zlokalizowany najbliżej przed wodomierzem głównym lub przyłączem wodociągowym.
Monitoring jakości wody prowadzony jest równolegle przez przedsiębiorstwa wodociągowe i przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Na postawie wyników badań wykonywanych zgodnie z harmonogramem w ramach monitoringu właściwy dla danego obszaru państwowy powiatowy lub państwowy graniczny inspektorat sanitarny wydaje także okresowe oceny jakości wody. Przeprowadzanych w zależności od częstotliwości przeprowadzanych badań ocena wykonywana jest nie rzadziej niż raz pół roku lub nie rzadziej niż raz na rok. Przekazywana jest wójtowi / burmistrzowi / prezydentowi miasta.
Informacje o jakości wody przeznaczonej do spożycia, dostarczanej przez przedsiębiorstwo wodociągowe są publikowane są na stronie internetowej miasta lub gminy, którego dotyczą oraz przedsiębiorstwa świadczącego na danym obszarze usługi w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę.
Parametry i wartości parametryczne jakim powinna odpowiadać zimna woda przeznaczona do spożycia przez ludzi
Parametry mikrobiologiczne
Tabela Wymagania mikrobiologiczne
Lp. | Parametr | Wartość parametryczna | |
liczba mikroorganizmów [jtk lub NPL] | objętość próbki [ml] | ||
1. | Escherichia coli | 0 | 100 |
2. | Enterokoki | 0 | 100 |
Parametry chemiczne
tabela B. Parametry chemiczne
Lp. | Parametry | Wartość parametryczna | Jednostka |
1. | Akrylamid | 0,10 | µg/l |
2. | Antymon | 5,0 | µg/l |
3. | Arsen | 10 | µg/l |
4. | Azotany | 50 | mg/l |
5. | Azotyny | 0,50 | mg/l |
6. | Benzen | 1,0 | µg/l |
7. | Benzo(a)piren | 0,010 | µg/l |
8. | Bor | 1,0 | mg/l |
9. | Bromiany | 10 | µg/l |
10. | Chlorek winylu | 0,50 | µg/l |
11. | Chrom | 50 | µg/l |
12. | Cyjanki | 50 | µg/l |
13. | 1,2-dichloroetan | 3,0 | µg/l |
14. | Epichlorohydryna | 0,10 | µg/l |
15. | Fluorki | 1,5 | mg/l |
16. | Kadm | 5,0 | µg/l |
17. | Miedź | 2,0 | mg/l |
18. | Nikiel | 20 | µg/l |
19. | Ołów | 10 | µg/l |
20. | Pestycydy | 0,10 | µg/l |
21. | Σ pestycydów | 0,50 | µg/l |
22. | Rtęć | 1,0 | µg/l |
23. | Selen | 10 | µg/l |
24. | Σ trichloroetenu i tetrachloroetenu | 10 | µg/l |
25. | Σ Wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych | 0,10 | µg/l |
26. | Trihalometany – ogółem (Σ THM) | 100 | µg/l |
Parametry wskaźnikowe
Tabela Wymagania mikrobiologiczne
Lp. | Parametr | Wartość parametryczna | Objaśnienia | |
liczba mikroorganizmów [jtk lub NPL] | objętość próbki [ml] | |||
1. | Bakterie grupy coli | 0 | 100 | 1) |
2. | Ogólna liczba mikroorganizmów w 22°C | Bez nieprawidłowych zmian | 2) | |
3. | Clostridium perfringens (łącznie ze sporami) | 0 | 100 | 3) |
Wymagania organoleptyczne i fizykochemiczne
Lp. | Parametr | Wartość parametryczna4) | Jednostka | Objaśnienia |
1. | Glin (Al) | 200 | µg/l | |
2. | Jon amonu | 0,50 | mg/l | |
3. | Barwa | Akceptowalna przez konsumentów i bez nieprawidłowych zmian | 5) | |
4. | Chlorki | 250 | mg/l | 6) |
5. | Mangan | 50 | µg/l | |
6. | Mętność | Akceptowalna przez konsumentów i bez nieprawidłowych zmian. Zalecany zakres wartości do 1,0 | NTU | 7) |
7. | Ogólny węgiel organiczny (OWO) | Bez nieprawidłowych zmian | 8) | |
8. | Stężenie jonów wodoru (pH) | 6,5–9,5 | 6) i 9) | |
9. | Przewodność elektryczna | 2.500 | µS/cm | 6) i 10) |
10. | Siarczany | 250 | mg/l | 6) |
11. | Smak | Akceptowalny przez konsumentów i bez nieprawidłowych zmian | ||
12. | Sód | 200 | mg/l | |
13. | Utlenialność z KMnO4 | 5,0 | mg/l O2 | 11) |
14. | Zapach | Akceptowalny przez konsumentów i bez nieprawidłowych zmian | ||
15. | Żelazo | 200 | µg/l |
Objaśnienia:
1) Dopuszcza się pojedyncze bakterie < 10 jtk (NPL). W przypadku wykrycia bakterii grupy coli < 10 jtk (NPL)/100 ml należy wykonać badanie parametru E.coli i enterokoki w związku z § 21 ust. 4 rozporządzenia.
2) Zaleca się, aby ogólna liczba mikroorganizmów nie przekraczała:
- 100 jtk /1 ml w wodzie wprowadzanej do sieci wodociągowej,
- 200 jtk /1 ml w kranie konsumenta.
3) Należy badać w wodzie pochodzącej z ujęć powierzchniowych i mieszanych, a w przypadku przekroczenia dopuszczalnych wartości należy zbadać, czy nie ma zagrożenia dla zdrowia ludzkiego wynikającego z obecności innych mikroorganizmów chorobotwórczych, np. Cryptosporidium.
4) W przypadku podania jednej wartości dolna wartość zakresu wynosi zero.
5) Pożądana wartość tego parametru w wodzie w kranie konsumenta – do15 mg Pt/l.
6) Parametr powinien być uwzględniony przy ocenie agresywnych właściwości korozyjnych wody.
7) W przypadku uzdatniania wody powierzchniowej należy dążyć do osiągnięcia wartości parametrycznej nieprzekraczającej 1,0 NTU (nefelometrycznych jednostek mętności) w wodzie po uzdatnieniu.
8) Nie musi być oznaczany dla produkcji wody mniejszych niż 10 000 m3 dziennie.
9) W odniesieniu do wody niegazowanej rozlewanej do butelek lub pojemników wartość minimalna może zostać obniżona do 4,5 jednostek pH. Dla wody rozlewanej do butelek lub pojemników z natury bogatej w ditlenek węgla lub sztucznie wzbogaconej ditlenkiem węgla wartość minimalna może być niższa.
10) Oznaczana w temperaturze 25°C.
11) Nie musi być oznaczany, jeżeli badane jest OWO.
Dodatkowe wymagania chemiczne
Lp. | Parametry | Wartość parametryczna1) | Jednostka | Objaśnienia |
1. | Bromodichlorometan | 0,015 | mg/l | 2) |
2. | Chlor wolny | 0,3 | mg/l | 2) i 3) |
3. | Chloraminy | 0,5 | mg/l | 2) |
4. | Σ chloranów i chlorynów | 0,7 | mg/l | 4) |
5. | Ozon | 0,05 | mg/l | 5) |
6. | Trichlorometan (chloroform) | 0,030 | mg/l | 2) |
Lp. | Parametry | Wartość parametryczna1) | Jednostka | Objaśnienia |
1. | Magnez | 7–125 | mg/l | 6) |
2. | Srebro | 0,010 | mg/l | 7) i 8) |
3. | Twardość | 60–500 | mg/l | 9) |
Objaśnienia:
1) W przypadku podania jednej wartości dolna wartość zakresu wynosi zero.
2) W punkcie czerpalnym u konsumenta, jeżeli woda jest dezynfekowana chlorem lub jego związkami.
3) Dopuszczalne stężenie wolnego chloru w zbiorniku magazynującym wodę w środkach transportu lądowego, powietrznego lub wodnego wynosi 0,3–0,5 mg/l.
4) W punkcie czerpalnym u konsumenta, jeżeli woda jest dezynfekowana dwutlenkiem chloru.
5) W punkcie, w którym woda jest wprowadzana do sieci, jeżeli ozon jest stosowany w procesie uzdatniania lub dezynfekcji wody.
6) Nie więcej niż 30 mg/l magnezu, jeżeli stężenie siarczanów jest równe lub większe od 250 mg/l. Przy niższej zawartości siarczanów dopuszczalne stężenie magnezu wynosi 125 mg/l; wartość zalecana ze względów zdrowotnych – oznacza, że jest pożądana dla zdrowia ludzkiego, ale nie nakłada obowiązku uzupełniania minimalnej zawartości podanej w niniejszym załączniku przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne.
7) W punkcie czerpalnym u konsumenta, jeżeli materiały i wyroby stosowane do dystrybucji i uzdatniania wody zawierają dodatek srebra.
8) Dopuszczalny zakres wartości dla ciepłej wody dezynfekowanej jonami srebra w budynkach zamieszkania zbiorowego może wynosić do 0,05 mg/l.
9) W przeliczeniu na węglan wapnia; wartość zalecana ze względów zdrowotnych – oznacza, że jest to wartość pożądana dla zdrowia ludzkiego, ale nie nakłada obowiązku uzupełniania, przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, minimalnej zawartości podanej w części D tabeli 2 niniejszego załącznika.
Parametry i wartości parametryczne jakim powinna odpowiadać ciepła woda przeznaczona do spożycia przez ludzi są tożsame z parametrami i wartościami określonymi dla zimnej wody. Musi ona też spełniać dodatkowe wymagania bakteriologiczne.
Wymagania mikrobiologiczne, jakim powinna odpowiadać ciepła woda
Lp. | Parametr | Liczba mikroorganizmów [jtk] | Objętość próbki [ml] |
1. | Legionella sp. | <100 | 100 |
< 50 | 1000 |
W ustawodawstwie obok parametrów dotyczących jakości wody, określona jest również minimalna częstotliwość pobierania próbek do badania wody. Jest ona zależna od objętości dostarczanej lub produkowanej wody w danej strefie zaopatrzenia.
W oparciu o wyniki ocenę ryzyka oraz ocenę bezpieczeństwa zdrowotnego konsumentów przeprowadzanych przez przedsiębiorstwa wodociągowe, po akceptacji właściwego państwowego powiatowego lub państwowego granicznego inspektora sanitarnego parametrów podlegających monitoringowi może zostać rozszerzony lub zmniejszony. To samo tyczy się minimalnej częstotliwości pobierania próbek do badania jakości wody – może ona zostać zwiększona lub zmniejszona. Kluczowym w tym obszarze jest zapewnienie konsumentom wody spełniającej wymagania w zakresie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.